AS ORIXES MITOLÓXICAS DOS XOGOS DE OLIMPIA

"As leis de Zeus leváronme a cantar a competición extraordinaria que,  perto do antigo sepulcro de Pélope, instituíu Heracles, erguendo seis altares... Alí mediu un bosque divino , que consagrou ao seu pai supremo. Poñendo un valo ao seu redor, delimitou o Altis nun claro, e destinou a zona do arredor ao ocio do banquete vespertino, honrando así á corrente do Alfeo entre os doce deuses soberanos"

(Píndaro I, 10 25-51)

Cando a sona dos santuarios sobrepasaba os límites locais, críase entón que os templos e os xogos que eran parte dos ritos relixiosos foran fundados por deuses ou heroes. Numerosas e moi variadas son as tradicións sobre a fundación dos Xogos en Olimpia, froito da historia dos seus habitantes e das distintas crenzas que alí se asentaron Volvemos a atoparnos co paso dunhas crenzas matriarcais e mediterráneas primixenias ás de carácter patriarcal e indoeuropeas. Nunha primeira etapa, a mediterránea, na que Xea, a Terra-Nai é obxecto de culto á fertilidade, un  fillo seu, Sosípole, sería o elemento masculino, que logo na época micénica se asocia ao culto a Pélope, heroe  que daría nome á península onde se atopa Olimpia e fundaría alí xogos para expiar a morte do seu sogro. A partir do século XII a.C. as innovacións culturais gregas deron paso ao culto a Zeus e o seu fillo Heracles que será o fundador dos Xogos na honra do seu pai, donador da forza vital.

ANTES DAS OLIMPÍADAS

OLIMPIA E A MITOLOXÍA MEDITERRÁNEA

“No chamado Xeion, hai un altar da deusa Xea, feito tamén con cinsas...” conta Pausanias ao describir a súa visita a Olimpia no ano 174 d. C.,  ano no que se seguían celebrando carreiras rituais femininas en honor da deusa Terra-Nai.

CARREIRAS PRE-OLÍMPICAS

Endimión, rei de Elis, celebrou unha carreira entre os seus fillos para deixar ao vencedor o reino.

PÉLOPE E HIPODAMIA

Enómao, rei de Pisa, recibira un vaticinio polo cal sería asasinado polo seu xenro. Por esta razón, só ofrecería a man da súa filla Hipodamía a aquel que lle gañase nunha carreira de carros (tiña uns cabalos divinos regalo do seu pai o deus Ares). Pélope, fillo de Tántalo, gañou grazas a que Hipodamia namorara del e procurou que o eixe do carro do seu pai rachase, facendo que este morrera ao caer do carro. Fundouse entón un lugar chamado Pelopeion onde se realizarían os primeiros xogos na honra de Pélope.             

AS OLIMPÍADAS NA HONRA DE ZEUS.

HERACLES, FUNDADOR DOS XOGOS.

Heracles plantando unha oliveira en Olimpia

Heracles  fillo de Zeus e a mortal Alcmena (tamén coñecido polo nome de Hércules) foi mandado por Euristeo a limpar o esterco que enchía as cortes do rei da Élide,  Auxias. Hércules pediu a Auxias unha parte dos seus rabaños e a cambio prometeu limpar o esterco nun día. Hércules tras rematar reclamou o acordado, pero Auxias negouse; entón Hércules comezou unha campaña na súa contra e matou a Auxias. Foi cando erixíu en Olimpia altares en honra do seu pai Zeus e foron fundados os Xogos Olímpicos.

Anos despois, Óxilo, rei de Elis, tras dar paso aos descendentes de Heracles no Peloponeso, restaurou os Xogos instaurados polo fillo de Zeus en Olimpia.

OUTROS MITOS LOCAIS: Cronos tiña un templo en Olimpia, os “basiles“ facían cada ano un sacrificio no lugar onde se enforntara co seu fillo Zeus, saíndo gañador este. Tamén alí outros deuses competirían posteriormente entre eles: Apolo vencería a Ares en puxilato e nunha carreira a Hermes.

OUTRA VERSIÓN E  OUTRO HERACLES

 Nos tempos de Cronos cinco irmáns os Ideos ou Curetes, que ocultaran na súa nenez a Zeus no monte Ida en Creta,  chegaron a Olimpia e  para divertir a Zeus, o maior deles, Heracles, pediu aos seus irmáns que competisen nunha carreira de velocidade. Coroou ao gañador daquel xogo cun ramo de“kotinos”(oliveira salvaxe). Os Xogos Olímpicos naceron nos tempos posteriores ao tempo de Cronos e Heracles Ideos chamou a eses xogos Olimpios e decidiu que se celebraran cada 5 anos, tantos como irmáns eran.

A TREGUA SAGRADA

 Ífito, rei de Elis, consultou o Oráculo de Delfos para que lle dese unha solución aos problemas que axexaban á rexión ao que lle contestou: “deberedes renovar o festival olímpico”.  Ífito foi quen renovou os xogos establecendo por vez primeira cos reis de Pisa e Esparta unha tregua de paz para celebrar os certames cara o ano 884 a.C. comezando o período histórico das Olimpíadas.Ífito era fillo de Éurito, rei de Ecalia, Ífito foi un dos grandes argonautas que firmou, con Licurgo e Cleóstenes, a primeira Tregua Sagrada. Era anunciada polos Espondoforos antes de cada Olimpíada. Nun contexto tremendamente belicista e cheo de guerras esta iniciativa foi realmente singular.